01-23-2023, 12:47 AM
گفتمان دوم آکادمی:
ترجمه و هنرمندی موجود در برگرداندن کلام
(بخش اول: ترجمۀ وافی)
ترجمه، ذوق و هنر است و علی‌زغم باور بسیاری در خصوص مسئلۀ بازگرداندن کلام به زبان مادری، نه‌تنها روند خشکی ندارد، که اگر درست به آن نگاه شود، و منتهای هنرمندی موجود در آن درک شود، می‌تواند از زیباترین و مهم‌ترین و حتی تاثیرگذارترین کارهای یک بازی‌نویس باشد. چه‌بسا ترجمه‌های بسیاری از آثار مشاهیر جهان، که به‌دلیل روانی و زیبایی و نهایت هنر مترجم در سرزمین مادری‌اش شناخته شدند و بدین وسیله، هم برای آن اثر و هم برای مترجمش، عز و احترام آوردند. در گفتمان دوم آکادمی، دو سرفصل مهم وجود دارند که به‌طور کلی گفتمان را تشکیل می‌دهند: نخست، بخش ترجمۀ تحت‌اللفظی و کلاسیک است که در بیان مخصوص به آکادمی گیمفا، از آن به‌عنوان «ترجمۀ وافی» یاد می‌کنیم. ترجمۀ وافی بدین معناست که فرد مترجم، نهایت وفاداری را به منبع اصلی متن خود حفظ می‌کند و بدون وارد کردن دخل و تصرفِ اختیاری، تا حد توان تمامی جزئیات متن را، همان‌گونه که در منبع اصلی بودند به زبان مادری برمی‌گرداند؛ از جمله ساختار اصلی جمله، صفات، اضافات و حتی علائم نگارشی.
در بخش دوم گفتمانِ دوم، با «ترجمۀ غیروافی» آشنا می‌شویم که در خلال آن، برخلاف ترجمۀ وافی، فرد مترجم نیازی به بازگرداندن اصل متن، با وفاداری کامل ندارد و می‌تواند در ساختار جمله، کلمات، لحن و صفات، علائم نگارشی و حتی مقصود و منظور متن دخل و تصرف کند و آن را به خواست و سلیقۀ خود گسترش دهد. این‌گونه ترجمه اگرچه به‌طور مشخصی، از اصول اولیۀ ترجمه فاصله می‌گیرد، اما در آکادمی، هنوز هم جزئی از هنرمندی موجود در ترجمه محسوب می‌شود که توجه کم‌تری به آن شده.
تمرین اولِ گفتمان دوم آکادمی، در بخش اول، از شما می‌خواهد تا:
مطالب منتشر شده‌ای را به‌صورت آنلاین یا چاپ شده انتخاب کنید، و به‌صورت ترجمۀ تحت‌اللفظیِ وفادار به منبع، ترجمه کرده و ارسال کنید. برای انجام این تکلیف، دوازده روز زمان تعیین شده است.
در بخش دوم گفتمانِ دوم، با «ترجمۀ غیروافی» آشنا می‌شویم که در خلال آن، برخلاف ترجمۀ وافی، فرد مترجم نیازی به بازگرداندن اصل متن، با وفاداری کامل ندارد و می‌تواند در ساختار جمله، کلمات، لحن و صفات، علائم نگارشی و حتی مقصود و منظور متن دخل و تصرف کند و آن را به خواست و سلیقۀ خود گسترش دهد. این‌گونه ترجمه اگرچه به‌طور مشخصی، از اصول اولیۀ ترجمه فاصله می‌گیرد، اما در آکادمی، هنوز هم جزئی از هنرمندی موجود در ترجمه محسوب می‌شود که توجه کم‌تری به آن شده.
نکاتی ابتدایی در باب ترجمۀ وافی
اول: نخستین نکته در انجام ترجمه‌های کلاسیکِ وفادار، آن است که مترجم شناخت کافی نسبت به زبان منبع، اصطلاح‌های رایج زبان منبع، گفتارها و لهجه‌های مختلف، مقصود و موضوع مورد بحث داشته باشد. اگر مترجم در زمینۀ مورد نظر، اطلاعات کافی ندارد، ضروری است که اطلاعات کافی کسب کند؛ چراکه هرگونه خطا، اشکال و یا کج‌فهمی در ترجمۀ وافی، مقصود و هدف ترجمه را تغییر می‌دهد و باعث ایجاد سوءتفاهم، ضعف در ترجمه و افت شدید کیفیت کار می‌شود. ترجمه‌ای که فقط به‌صورت رباتیک، در برگرداندن بی‌مغز، بی‌فکر و بیهودۀ کلام خلاصه شود، از کوچک‌ترین ارزشی برخوردار نیست.
دوم: در ترجمه وافی، هم‌چنان می‌توان برخی اصطلاحات و ضرب‌المثل‌ها را به‌صورت معادل‌سازی شده در متن قرار داد. زبان‌های دنیا، با هر قدمت و ریشه‌ای، مشترکات زیادی با یکدیگر دارند و این مورد یکی از عجایب تاریخ بشر است. بنابراین، بسیاری از ضرب‌المثل‌هایی که در مطلب منبع می‌خوانید، به احتمال زیاد معادلی به زبان مادری‌تان دارد. سعی کنید در این کار هوشمند باشید و در عین حفظ معادل‌های مخصوص به اصطلاحات، ساختار و معنی اصلی جمله را از بنیان ابتدایی‌اش دور نکنید.
سوم: توجه داشته باشید که هیچ جملۀ مشخص با غیرمشخص، حتی اگر اضافه کردن آن در متن، ضروری به‌نظر برسد و یا باعث زیبایی بیش‌تر ترجمه شود، استفاده نکنید. گاهی سهواً و یا عمداً، اضافه کردن کلمه‌ای یا جمله‌ای دلبخواهی و خارج از منبع اصلی، باعث ایجاد کج‌فهمی می‌شود.
چهارم: در ترجمه وافی، علی‌رغم وفادار بودن به منبع اصلی، لزومی ندارد که به‌طور حتم از ساده‌ترین مترادف یا هم‌معنی ممکن استفاده کنید. در این نوع ترجمه هم می‌توان هوشمندانه عمل کرد و با استفاده از دایره کلام گستردۀ مترجم، به متن تنوع بخشید و از تکراری شدن جملات جلوگیری کرد.
دوم: در ترجمه وافی، هم‌چنان می‌توان برخی اصطلاحات و ضرب‌المثل‌ها را به‌صورت معادل‌سازی شده در متن قرار داد. زبان‌های دنیا، با هر قدمت و ریشه‌ای، مشترکات زیادی با یکدیگر دارند و این مورد یکی از عجایب تاریخ بشر است. بنابراین، بسیاری از ضرب‌المثل‌هایی که در مطلب منبع می‌خوانید، به احتمال زیاد معادلی به زبان مادری‌تان دارد. سعی کنید در این کار هوشمند باشید و در عین حفظ معادل‌های مخصوص به اصطلاحات، ساختار و معنی اصلی جمله را از بنیان ابتدایی‌اش دور نکنید.
سوم: توجه داشته باشید که هیچ جملۀ مشخص با غیرمشخص، حتی اگر اضافه کردن آن در متن، ضروری به‌نظر برسد و یا باعث زیبایی بیش‌تر ترجمه شود، استفاده نکنید. گاهی سهواً و یا عمداً، اضافه کردن کلمه‌ای یا جمله‌ای دلبخواهی و خارج از منبع اصلی، باعث ایجاد کج‌فهمی می‌شود.
چهارم: در ترجمه وافی، علی‌رغم وفادار بودن به منبع اصلی، لزومی ندارد که به‌طور حتم از ساده‌ترین مترادف یا هم‌معنی ممکن استفاده کنید. در این نوع ترجمه هم می‌توان هوشمندانه عمل کرد و با استفاده از دایره کلام گستردۀ مترجم، به متن تنوع بخشید و از تکراری شدن جملات جلوگیری کرد.
تمرین اولِ گفتمان دوم آکادمی، در بخش اول، از شما می‌خواهد تا:
مطالب منتشر شده‌ای را به‌صورت آنلاین یا چاپ شده انتخاب کنید، و به‌صورت ترجمۀ تحت‌اللفظیِ وفادار به منبع، ترجمه کرده و ارسال کنید. برای انجام این تکلیف، دوازده روز زمان تعیین شده است.