مافیا جامعه‌ای از شهروندان را به تصویر می‌کشد که همه در ظاهر با جرم و جنایت مخالفند اما عده‌ای در خفا فعالیت‌های مجرمانه‌ای را انجام می‌دهند و برای مخفی ماندن آن دست به هر اقدامی می‌زنند.

دیمیتری دیویدف به عنوان سازنده این بازی معرفی شده‌است. به گفتهٔ وی، اولین بار مافیا در بهار ۱۹۸۶ در بخش روانشناسی دانشگاه دولتی مسکو بازی شده‌است و سپس در کلاس‌های درس، خوابگاه‌ها و اردوگاه‌های تابستانی دانشگاه مسکو پخش شده‌است. این بازی به سرعت در سایر مدارس و دانشگاه‌های شوروی محبوبیت پیدا کرد. در دهه ۱۹۹۰این بازی به اروپا و پس از آن به ایالات متحده آمریکا راه یافت. مافیا در اویل دههٔ ۸۰ شمسی وارد ایران شد.

وب سایت about.com بازی مافیا را به عنوان یکی از۵۰ بازی برتر تاریخی و فرهنگی  ایجاد شده از سال ۱۸۰۰ تا به حال، معرفی کرده‌است و برترین بازی‌ موجود در تمرین سخنرانی و ارتقای فن بیان, اقناع مخاطب, مذاکره و مناظره است.

مافیا یک بازی جدی و بسیار فکری، تلفیقی از روانشناسی اجتماعی، روانشناسی زبان بدن و چهره، آوا شناسی، رفتارشناسی، دقت تحلیل، موشکافی منطقی و فلسفی، آمار و احتمالات، ریاضیات و توان قضاوت و رهبری و نیز نیازمند بازیگری و هوش اجتماعی و هیجانی و در عین حال فوق العاده هیجان‌انگیز است.

در این بازی بی‌گناهان متهم و حتی کشته می‌شوند (از بازی بیرون انداخته می‌شوند) در حالی که مافیای اصلی (گروه آگاه) تلاش می‌کنند تا دیگران (اکثریت ناآگاه) را متقاعد کنند که آنان قاتل نیستند. مجرمان واقعی در این بازی به دروغ خود را راستگو معرفی کنند و پلیس راستگو باید در مقابل بتواند دست مافیا را رو کند و شهروندان را متقاعد کند تا علیه مافیا دست به کار شوند.

از آنجا که پیروزی در این بازی بر پایه توانایی فریب دیگران (شهروندان ساده) استوار شده‌است که در آن اقلیت آگاه باید به دروغ خود را تبرئه و دیگران را متهم کنند، برخی بر این باورند که این بازی جنبه‌های غیراخلاقی دروغ گفتن و فریب دادن و دورویی را ترویج نموده و مشروعیت می‌بخشد.

ازسویی بازی مافیا، شبیه ساختن آن چیزی است که در دنیای واقعی در اجتماع و سیاست رخ می‌دهد. آنان مافیا را شبیه سیاست‌ورزی و سیاست‌مداری می‌دانند به گونه‌ای که بازیگران این عرصه باید در فریب نخوردن و فریب دادن توانایی بالایی داشته باشند. در این بازی همچون دنیای سیاست هر فردی باید به شدت مراقب رفتار، گفتار خود و متهم نمودن دیگران باشد تا اکثریت بازیگران سوء برداشتی از او نداشته باشند.

این بازی به نوعی شبیه‌سازی فرایند دادرسی در دادگاه نیز هست که هر کسی در جایگاه وکیل خود باید در برابر یک قاضی بی‌طرف از خود دفاع کرده و شواهد و سرنخ‌های اتهام دیگران را رو کند و با استدلال دیگران را متقاعد کند که خود متهم نیست و فرد دیگری متهم است و در نهایت این هیات منصفه (متشکل از خود بازیگران) است که رای می‌دهند که آیا توضیحات و استدلال‌های آن فرد پذیرفته شده‌است یا خیر.

در فاز شب بازی، افراد مافیا به صورت مخفیانه یک شهروند را می‌کشند. در طول فاز روز، تمام بازیکنان بازمانده در مورد هویت‌های مافیایی بحث می‌کنند و برای حذف یک مظنون رای می‌دهند. بازی ادامه می‌یابد تا زمانی که همه مافیاها حذف شوند (برد شهروندان) و یا تعداد مافیاها و شهروندان برابر شود (برد مافیا). یک بازی معمولی حداقل با یک خدا (کدخدا یا مدیر) و ۴ شهروند شامل ۱ کارآگاه، ۳ شهروند ساده و ۲ مافیا شروع می‌شود.

این بازی نیاز به یک بازیگردان (کدخدا) دارد که خود بازی نمی‌کند و فقط مدیریت بازی را بر عهده دارد. وی ناظر بر اعمال تمام بازیکنان است. در ابتدا، کدخدا نقش هر یک از افراد را به طور مخفیانه مثلاً با پخش کارت تعیین می‌کند. در هنگام بازی اگر تخلفی رخ دهد کدخدا می‌تواند فرد متخلف را از بازی اخراج ‌نماید. بازیکنان بایستی تمام صحبت‌ها و حرکاتشان را پس کسب اجازه از کدخدا انجام دهند. بدون اجازهٔ کدخدا کسی حق صحبت کردن را ندارد و برای سخنرانی کردن باید از کدخدا اجازه گرفته شود.

کدخدا در صورتی که متوجه تقلبی از یکی از بازی‌کنان شود بایستی دخالت کرده و بازی را متوقف کند. مافیا جز معدود بازی‌هایی است که استراتژی‌های مختلفی برای تقلب و دروغ در آن وجود دارد و تنها یک گناه نابخشودنی در آن وجود دارد که می‌تواند نظم و روند بازی را به طور کامل مختل کند تا جایی که ادامه بازی را متوقف کند.

وظیفهٔ اصلی کدخدا مبارزه با ترول‌ها (خرابکارها و متقلبان) می‌باشد.

این بازی دو گروه اصلی دارد، مافیا و شهروند. هر کدام از این گروه‌ها نقش‌های مختلفی دارند:

گادفادر – مافیای ساده – ناتاشا – تروریست

اسنایپر – کاراگاه – دکتر -فراماسون- کشیش – شهروند ساده

مافیای ساده: در فاز شب به همراه گادفادر بیدار می‌شود و یک نفر را برای کشته شدن انتخاب می‌کند. اولین گروهی که در فاز شب بیدار می‌شوند مافیاست که با این کار از هویت یکدیگر آشنا می‌شوند و اقلیت آگاه بازی را می‌سازند.

همانطور که در دنیای واقعی مافیا یکدیگر را می‌شناسند و در خفا دست به ترور شخصیت‌های مختلف می‌زنند.

گادفادر (پدرخوانده یا دن): رئیس مافیا محسوب می‌شود که در فاز شب با مافیاهای ساده بیدار می‌شود ولی می‌تواند خود را مافیای ساده نشان دهد. (یعنی زمانی که کدخدا در شب اول اعلام می‌کند “گادفادر اگر مایل است، خودش را اشاره کند” می‌تواند عکس العملی نداشته باشد) ضمناً گادفادر در فاز شب پس از مافیا جداگانه نیز بیدار می‌شود و می‌تواند نظر قبلی خود را نیز تغییر دهد، به هر حال انتخاب آخر با اوست.

همانطور که در دنیای واقعی پدرخوانده از هویت تمامی مافیا مطلع است اما بر اساس نظر خود می‌تواند هویت خود را مخفی نگاه دارد.

ناتاشا:  شخصیت منفی بازی که در فاز شب، با ندای خدا (پس از دکتر) بیدار می‌شود و یک نفر را انتخاب می‌کند که در روز بعد لال باشد. ناتاشا نقش مافیایی دارد و باید سعی کند که مافیا را کمک کند ولی از هویت همکارانش خبر ندارد. اگر کشیش درست عمل نکند شهروند منتخب در روز بعد حق صحبت کردن و رأی دادن ندارد.

در حقیقت ناتاشا نقش فاحشه را بازی می‌کند که باید سعی کند در شب با یکی از شهروندان موثر در روند بازی بخوابد تا با درخواست حق سکوت مانع از شهادت، رأی دادن و اعترافات وی در روز بعد شود.

دکتر:  در فاز شب، با ندای خدا  بیدار می‌شود و یک نفر را انتخاب می‌کند که از خطر ترور توسط هر یکی از نقش‌ها نجات یابد.

همانطور که در دنیای واقعی اگر دکتر به موقع بر بالین ترور شونده حاضر شود می‌تواند وی را نجات دهد.

کشیش (پدر روحانی):  در فاز شب با ندای خدا، پس از ناتاشا بیدار می‌شود و یک نفر را که حدس می‌زند لال شده باشد را انتخاب می‌کند که لال نباشد.

این مورد را می‌توان به توبه کردن فرد منتخب توسط ناتاشا نزد کشیش یا توافق وی با پلیس برای اعتراف و تحت حفاظت قرار گرفتن فرد منتخب تمثیل کرد.

کارآگاه(رییس پلیس):  در فاز شب، با ندای خدا بعد از کشیش بیدار می‌شود و یک نفر را که حدس می‌زند مافیا باشد را انتخاب می‌کند که از هویتش آگاه شود. اگر فرد مورد نظر، گادفادر یا ناتاشا باشد خدا به کاراگاه جواب منفی می‌دهد، به عبارت بهتر خدا فقط مافیاهای ساده را لو می‌دهد. در واقع کارآگاه با اشاره دست و بدون حرف زدن می‌پرسد ” این شخص مافیاست؟” و خدا نیز با سر جواب بلی یا خیر به وی نشان می‌دهد.

در فاز روز کارآگاه وظیفه دارد جو جلسه را به سمت محکوم کردن فردی که می‌داند مافیاست یا رفع اتهام کردن از کسی که می‌داند شهروند است هدایت کند. بر اساس موقیت بازی, وی حتی با معرفی کردن خود به شهروندان می‌تواند برای گفته‌های خود سند قابل قبولی ارائه دهد. اما در این حالت به احتمال زیاد مافیا که از هویت کارآگاه باخبر شده است در شب بعد اقدام به ترور وی می‌کند.

در حقیقت کارآگاه با جستجوی مخفیانه در جامعه می‌تواند از نقش مافیاهای رده پایین مطلع شود و با ارائه مستندات شهروندان را برای مجازات مافیا با خود همگام کند.

اسنایپر (پلیس بد):  در فاز شب، با ندای خدا بعد از کاراگاه بیدار می‌شود و یک نفر را که حدس می‌زند مافیا باشد را انتخاب می‌کند که کشته شود.

اسنایپر شبیه پلیسی است که چون نتوانسته درفاز روز افراد را متقاعد کند که به حدس وی برای مافیا شناختن دیگران اعتماد کنند؛ شبانه به اجرای عدالت شخصی می‌پردازد و اقدام به ترور مضنونین می‌کند.

تروریست: یکی از اعضای مافیاست که هرگاه در روز رای به کشته شدنش داده شود می‌تواند یکی از شهروندان را به انتخاب خود با خودش از بازی خارج کند.

فرض بر این است که او به خودش بمب بسته است.

ساقی: یکی از شهروندان است که در شب او هم با اعلام خدا چشم هایش را باز می‌کند (بلافاصله بعد از مافیا) و یکی را نشان می‌دهد. هر کس را که او نشان بدهد نقشش فقط در همان شب از بین می‌رود و به نقش پایه ای مافیا یا شهروند تبدیل می‌شود.

او نیز از هویت افراد آگاه نیست پس باید مراقب باشد نقش شهروندان را خنثی نکند. فردی که توسط ساقی انتخاب شده است در شب به فرمان خدا بیدار می‌شود اما به علت مستی توانایی انجام وظیفه ندارد. به این معنی که اگر وی کارآگاه باشد در هر صورت جواب منفی خواهد شنید و اگر سایر نقش‌ها باشد توانایی و امتیازات ویژه خود را از دست خواهد داد و هر چند که به شخصی اشاره کند برای وی اتفاق مورد نظر رخ نخواهد داد.

خدا باید توجه داشته باشد که به این علت که یکی از نقش‌ها توانایی خود را از دست داده نباید از بیدار کردن وی اجتناب کند زیرا با این عمل ساقی از هویت وی با خبر خواهد شد.

فراماسون:یکی از شخصیت‌های شهروندی است که در فاز شب با ندای خدا بیدار می‌شود و می‌تواند یکی از بازیکنان که احتمال می‌دهد شهروند باشد را انتخاب کند و با او لینک کند. خدا به بازیکن انتخاب شده توسط فراماسون به گونه‌ای که کسی متوجه نشود دست می‌زند، آن بازیکن چشم را باز می‌کند و ۲ نفر یکدیگر را شناسایی می‌کنند. منظور از این حرکت شناسایی شهروندان به صورت مخفیانه می‌باشد. در شب‌های بعد به همین ترتیب ۲ نفر می‌توانند چشم‌ها را باز کنند و با نفر سوم لینک کنند و ۳ نفر یکدیگر را بشناسند.

در این بین سه نکته وجود دارد:

۱- در هنگام لینک کردن در فاز شب، افراد تنها می‌توانند یکدیگر را به عنوان عضوی از شهروندان شناسایی کنند و حق فاش کردن هویت اصلی خود را ندارند.

۲- در صورتی که فراماسون یا فراماسون‌ها اشتباها با یک مافیا لینک کنند همه فراماسون‌ها کشته می‌شوند. در حالی که آن مافیا زنده می‌ماند. در این صورت در روز بعد خدا تمام نفرات حذف شده از بازی (کشته شدگان توسط اسنایپر، مافیا، و فراماسونها) را نام می‌برد و فقط اعلام می‌کند که شهر مرگ فراماسونی داشته است و این که چه کسانی فراماسونی کشته شده‌اند را اعلام نمی‌کند .

۳- اگر فراماسون اصلی به هر نحوی کشته یا حذف شود، در شب‌های بعد سایر کسانی که با فراماسون لینک کرده بودند حق چشم باز کردن یا قدرت لینک کردن با نفر دیگر را ندارند.

پس از پخش و جمع کردن کارت‌ها توسط خدا و مشخص شدن هویت هر یک از افراد، بازی با فاز شب شروع می‌شود. شب اول فقط برای آگاهی خدا از هویت افراد و شناخت مافیا از یکدیگر است و هیچ قتلی صورت نمی‌گیرد اما ناتاشا و کارآگاه می‌توانند نقش خود را انجام دهند.

خدا به بازیکنان می‌گوید که «همه بخوابند» که به معنای این است که همه بازیکنان چشمان خود را ببندند و سر خود را پایین بیندازند. سپس با دستور خدا با عنوان «مافیا بیدار شود»، اعضای مافیا چشمان خود را باز می‌کنند و همدیگر را شناسایی می‌کنند. اعضای مافیا در هر شب، با اتفاق نظر باید یکی از شهروندان را به قتل برسانند.

این کار باید بدون جلب توجه سایر بازیکنان (که چشمانشان بسته‌است) و به طور هماهنگ و همزمان انجام شود و با اشاره انگشت به اطلاع خدا رسانده شود. اگر اعضای مافیا نتوانند به اتفاق نظر برای کشتن افراد دست یابند فردی کشته نخواهد شد یا گادفادر تصمیم نهایی ترور را می‌گیرد.

طبیعی است که اعضای مافیا معمولاً کسی را می‌کشند که در پیدا کردن هویت افراد مافیا و قانع کردن بقیه در این زمینه موفق‌تر از سایرین باشد. حتی ممکن است در مواقع بحرانی، برای اعتبار دادن به حرف‌های دوست مافیای خود یا نقض حرف‌های یک شهروند باهوش، یکی از افراد خودی (مافیا) را بکشند و یا اصلا اقدام به ترور نکنند.

پس از اتمام کارِ مافیا، خدا به آنها می‌گوید چشمان خود را ببندند (این کار معادل این جمله‌است: «مافیاها بخوابند»). در صورتی که بازی سایر نقش‌ها را نیز داشته باشد، این افراد نیز به ترتیب به دستور خدا چشمان خود را باز می‌کنند و پس از انجام وظیفه خود مجدداً چشمانشان را می‌بندند.

ترتیب اولویت اعلام اسامی در شب به ترتیب ذیل خواهد بود.

۲- ساقی ۳- پدرخوانده ۴- اسنایپر ۵- کارآگاه ۶- دکتر ۷- ناتاشا ۸-کشیش و در آخر فراماسون

در این مرحله، خدا به بازیکنان اعلام می‌کند که چشمان خود را باز کنند و اتفاقات شب گذشته را به اطلاع آنها می‌رساند. لازم به توضیح می‌باشد که فقط اسامی افراد فوت شده بدون مشخص کردن هویت فاش می‌شود و فرد منتخب توسط ناتاشا از صحبت کردن و رای دادن در جریان بازی منع می‌شود.

افرادی که به قتل رسیده‌اند می‌توانند قبل از خروج از بازی آخرین وصیت خود را انجام دهند و می‌توانند هویت خود را حتی به دروغ فاش کنند. سپس، بازیکنان می‌توانند با گرفتن نوبت از خدا شروع به صحبت کنند و استدلال خود را دربارهٔ هویت اعضای باقی‌مانده (بر اساس شواهد موجود، رفتار گذشتهٔ آنان و سروصدای شبانه آنان) بیان کنند.

پس از اتمام صحبت‌ها، خدا برای حذف یکی از اعضای مظنون به عضویت در مافیا، رای‌گیری می‌کند و به چند نفر از کسانی که بیشترین رای را دارند اجازه صحبت مجدد برای دفاع از خود داده می‌شود. سپس یک بار دیگر بین این افراد رای گیری می‌شود و در نهایت کسی که بیشترین رای مخالف را دارد (تعداد بیشتری از بازیکنان مشکوک به عضویت او در مافیا هستند) از میدان بازی خارج می‌شود. هر کسی فقط حق دادن یک رای را دارد.

برای بازی‌هایی که کمتر از ۱۰ نفر هستند پیشنهاد می‌شود پس از هر رای‌گیری نهایی و حذف قطعی فرد هویت وی توسط خدا مشخص شود و فرد حق وصیت نخواهد داشت و نیز  مافیا حق خودکشی در فاز شب را ندارد.

برای بازی‌های بیشتر از ۱۰ نفر، افراد پس از رای‌گیری نهایی و مشخص شدن حکم اعدام حق وصیت خواهند داشت و می‌توانند هویت خود را حتی به دروغ فاش کنند. در این حالت فقط زمانی که تعداد پلیس‌ها از تعداد مافیاها ۲ نفر بیشتر باشد خدا با بیان ” وضعیت قرمز ” در ابتدای روز شرایط خطر را برای شهروندان مشخص می‌کند.

درصد تقریبی نقش‌های مافیا به کل افراد بهتر است ۳۵% باشد. کارآگاه برای تعداد بیشتر از ۶ نفر و دکتر برای افراد بیشتر از ۸ نفر وارد بازی می‌شوند. نقش پدرخوانده برای ورود به بازی حداقل نیاز به ۳ مافیای دیگر دارد. اسنایپر با حداقل ۱۱ و ساقی با ۱۳ نفر وارد بازی می‌شوند. ناتاشا و کشیش با ۱۵ نفر و فراموسون و تروریست برای بیشتر از ۱۷ نفر به بازی افزوده می‌شوند.

همچنین نقش‌هایی مثل رویین‌تن، بمبرمن، جاسوس، دزد، محافظ، افسونگر، ترور، شیطان و زامبی و نقش‌های سفید مثل کیلر و بی‌طرف و نقش دوگانه دکتر جکیل و آقای هاید به مرور در بازی افزوده شده است که استاندارد مشخصی برای توانایی‌ها و وظایف آنان وجود ندارد. به علاقه‌مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر توصیه می‌شود در منابع فارسی و اینگلیسی گوگل کنند و اگر به نتایج مطلوبی رسیدند ما را نیز مطلع نمایند.

شهروندان می‌توانند با توجه به روابط، دشمنی‌ها و طرفداری شهروندان از یکدیگر نسبت به هویت آنان حدس و گمان‌هایی بزنند. افرادی که می‌ترسند در شب توسط مافیا به قتل برسند می‌توانند به تهدید به افشاگری و یا درخواست از دکتر برای درمان خود احتمال زنده ماندن خود را افزایش دهند. همچنین افراد می‌توانند از اسنایپر بخواهند فرد خاصی را ترورکند. تمامی نقش‌ها می‌توانند هر زمان که خواستند هویت خود را برملاکنند و بر این اساس از دیگران بخواهند حرف آنان را باور کنند. این کار توصیه نمی‌شود چون شخص را به هدف بعدی مافیا برای ترور تبدیل می‌کند. همچنین تمامی شهروندان می‌توانند برای حفاظت از نقش‌های حقیقی یا زیر سوال بردن سایر نقش‌ها به دروغ خود را به هویت‌های مختلف منتصب کنند؛ به عنوان مثال بعد از معرفی کارآگاه یکی از مافیاها نیز می‌تواند خود را کارآگاه معرفی کنند و حرف‌های کارآگاه واقعی را زیر سوال ببرد.

در این بازی دروغ گفتن و تظاهر به دوستی و دشمنی بلامانع و بدیهی است و افراد می‌توانند از اعتماد دیگران سواستفاده کنند؛ لذا در اعتماد کردن محتاط‌تر باشید.