به این میگن مقاله ارزشمند. خسته نباشی یاشار جان. همونطور که یونس عزیز گفت اینکه حرفت رو بی پرده و راحت میزنی و به قولی میای با منطق در مقابل خیل عظیمی از افراد که باور متناقض دارن قرار میگیری خیلی تحسین برانگیزه.
من هم شخصاً با مقاله مخالفم اما حرفت تا حدودی به نظرم درسته. اول از همه دوست دارم در مورد موضوع اصلی مقاله بحث کنم و بعد برم سر دفاع کردن از بایوشاک بی کران که در متن آوردی و من هم در مورد همین مضامینش یک مقاله نوشتم چند وقت پیش.
اول از همه یک سوال مطرح میکنم برای شما: همه میدونیم که اصلی ترین عنصر هر بازی گیم پلی اون بازی هست و بدون گیم پلی نمیشه بهش گفت بازی. اصیل ترین تعریف یک بازی اینه که مخاطب رو درون یک جایی قرار بده، چندین قانون براش وضع کنه و چالش های مختلف سر راهش قرار بده. اما همونطور که ادبیات تکامل یافت، همونطور که سینما تکامل یافت، بازی هم گسترده تر شد و کلی ژانر و زیرشاخه براش بوجود اومد و طی گذر زمان ارزش گذاری بازی ها هم عوض شد.
به عنوان مخاطبی که در عصر مدرن بازی ها و به اصطلاح حالت «تکامل یافته» اون ها رو دنبال میکنیم (خیلی ها میگن عصر طلایی بازی های ویدئویی! اما خب این عصر طلایی به پولسازی زیاد شرکت های فعلی اشاره داره. یک مثال هم همینجا مطرح میشه که چطوری ارزش گذاری از داستان که هیچ، از گیم پلی هم خارج شده و فقط و فقط این روزها دعوا بازی ها سر گرافیکه!) شخصا برای خودم داستان و درون مایه داستانی و اون چیزی که نویسنده بازی مینویسه از هرچیزی مهم تره! گیم پلی در مرحله بعدی قرار میگیره... حالا چرا؟ به این دلیل که حس میکنم اگر داستانی نباشه، اگر مفهومی رو منتقل نکنه و اگر درون مایه خاصی وجود نداشته باشه و در حالت کلی اگر چیزی به ما یاد نده، پس هدف بازی کردن چیه؟ جز این نیست که شما با نابود کردن چند مانع و چالش که در قالب انیمیشن دیجیتالی (!) هستن وقت خودت رو تلف میکنی؟ من نظرم اینه که اگر بازی داستان نداشته باشه و تمرکز زیادی روش قرار نده، اگر بازی خالی باشه و بیاد و فقط روی گیم پلی تمرکز کنه، باز هم میگم حداقل برای خودم، یک چیز کاملا بی ارزش میشه. بازی ویدئویی بی ارزش میشه! برای همینه که همیشه افرادی مثل کوجیما و لوین دائما برای کارهاشون مورد تحسین قرار میگیرن.
ما بازی ها رو هنر در نظر میگیریم دیگه؟ بهش میگیم هنر هشتم. حالا وقتی این هنر هیچ چیزی برای عرضه نداشته باشه و هیچ مفهومی رو هم ارائه نده چطوری میشه بازی ها رو یک اثر هنری خوند؟ من معتقدم تنها دلیلی که بازی های ویدئویی انقدر بزرگ شدن و صنعت گیم جهانی شد همش مدیون همین مفهوم و داستان و یه چیز معناداریه که بهشون تزریق شده. شاید بدون این ها بازی ها دقیقا میشدن همون چیزی که خانواده ها و افراد پیر میگن... وسیله ای برای اتلاف وقت!
به تجربه هم ثابت شده بازی هایی همیشه موفق هستن که به همه عناصر خودشون به یک اندازه ارزش بدن و روش کار کنن. یعنی گیم پلی به اندازه کافی جذاب باشه، داستان به اندازه کافی قوی باشه و با بقیه چیزها ترکیب بشه و یک بازی ایده آل رو بسازه... یک بازی تکامل یافته.
و اما در ارتباط با بایوشاک بی کران!
چند روز پیش مقاله من در ارتباط با بررسی مفاهیم این بازی در سایت منتشر شد که نمیدونم مطالعه کردی یا نه، اما من اونجا یک جمله گفتم آخرش و اون هم این بود که: «بایوشاک بی‌کران یک نمادگرایی و تملق به ظاهر فوق‌العاده اما استهزایی نیست، بلکه می‌داند چه می‌گوید و چه مفهومی را می‌خواهد انتقال دهد و این کار را با غنا انجام می‌دهد.»
منظور من از این حرف چی بود؟ فلسفه و مفهوم هر اثر هنری رو میشه جدا مورد بررسی قرار داد. چیزی که توی متن اشاره کردی این بود که بایوشاک خودش رو پشت کلی "آدرس پنهانی و قلمبه" پنهان میکنه و "[font=tahoma]بایوشاکی است که گیم‌‌پلی تکراری‌اش را پشت حرف‌های قلمبه پنهان می‌کند، و بدتر از آن، همان حرف‌هایش را هم با لکنت می‌زند." همینطور گفتی خیلی از این فلسفه ها "گنگ و مبهم" مطرح میشه. [/font]
[font=tahoma]من میخوام بگم به هیچ وجه اینطوری که میگی نیست! منظور من از جمله ای که توی مقالم آوردم اینه که کن لوین نیومده یک سری فلسفه رو برای خفن کردن داستان و مفهوم بازیش وارد بایوشاک کنه و این فلسفه ها هم به هیچ وجه مبهم و گنگ مطرح نمیشن. یک نمادگرایی و تملق به ظاهر فوق‌العاده اما استهزایی چیه؟! [/font]
بذار یک مثال بزنم. ننگی به اسم Batman V Superman رو حتما دیدید... توی این فیلم شخصیت لکس لوتر خیلی آدم آرمان گرایی هستش اما خب به جمله هایی که میگه اگر کمی دقت کنیم میبینیم فلسفه و مفهومی که توی داستان مطرح میشه چقدر مضحک و فقط برای به ظاهر خفن کردن داستان ازش استفاده میکنن. یکی نیست به نویسنده عزیز بگه کمی در مورد جمله هایی که میگی فکر کن و اگر چیزی رو توی فیلم مطرح میکنی، بایست و توضیحشون بده! نه اینکه بگو و برو! مثالش رو مینویسم:
در نگاه اول این جمله به شدت خفن و باحال به نظر میرسه، اما کافیه کمی بهش فکر کنید و میفهمید این جمله فقط در لفظ خفنه و هیچ چیزی در خودش نداره! هیچ چیزی هم بعدش نمیاد تا ازش دفاع کنه یا اونو توضیح بده!
این جور چیزها در فلسفه داستان ها خیلی زیاده و من فقط یک مثالش رو مطرح کردم. اما بایوشاک به هیچ وجه اینطوری نیست. شما فلسفه و باور تک تک شخصیت ها رو (حتی الیزابت پیر) متوجه میشی در طول داستان و این شخصیت ها بر اساس مفاهیمی ساخته شدن که در ادیان دنیای واقعی نمونش دیده میشه و قابل لمسه. تعصب کامستاک و توهمش یکی از غنی ترین تمثیل های داستانی برای یک شخصیت منفیه. اعتقادات بوکر و نگاهش نسبت به دنیا کاملا مشخصه و ما حتی براش اسم (آگنوستیسیسم و آپاتئیسم) هم داریم. وقتی بایوشاک بی کران به سرنوشت گرایی چند میزنه، کارش رو به خوبی انجام میده و واقعا یه چیزی برای ارائه دادن داره. وقتی تبعیض نژاد و طبقاتی یک جامعه رو نشون میده (Founders یا موسس ها در برابر مردم ثروتمند و فقیر کلمبیا که در همه بازی دیده میشه) این کار به درستی و کاملی هرچه تمام تر انجام میشه.
در ارتباط با اینکه میگی داستان گیم پلی رو تحت الشعاع قرار میده بازم مخالفم! چرا؟ چون بایوشاک هم مثل COD یک بازی linear یا خطی محسوب میشه. یعنی باید یک گیم پلی روان داشته باشه و سیستم مکانیک های گیم پلی اش یک تجربه جذاب رو توی 8 الی 10 ساعت بازی در اختیار مخاطب قرار بده. شاید این گیم پلی توی همین مدت زمان محدودی که گفتم برای شما خسته کننده بوده اما خیلی ها بایوشاک رو به عنوان یک شوتر ایده آل قبول دارن و شخصا گله ای نسبت به گیم پلی اش ندارم. حالا این گیم پلی رو در کنار داستانی که در موردش کلی صحبت کردم و الان هم توضیح دادم قرار میدیم و اونوقت سعی میکنیم ازش انتقاد کنیم.
p.s. یک نکته ای که فراموش کردم بگم این بود که برای درک داستان و مفاهیم بایوشاک نیاز به اینترنت و نوشتن مقاله نیست. بله، اون اوایل که بازی منتشر شده بود آقای رستم خانی (فکر کنم ایشون بود... دقیق یادم نیست) یک مقاله نوشت و کل داستان رو مفصل توضیح داد و تازه گیمرهای ایرانی فهمیدن چه خبر بوده! خب بله، خیلی از گیمرهای ما زبانشون در حدی نیست که بفهمن در بازی چه اتفاقی میفته یا تک تک دیالوگ ها رو دنبال کنن و با داستان برن جلو برای همین وقتی یک بازی مثل بایوشاک با اون نتیجه گیری طولانی به پایان برسه خیلی ها نمیفهمن چه اتفاقی افتاده! در صورتی که برای مخاطب خارجی حتی اگر بار اول هم نفهمه، با دیدن دوباره اون سکانس متوجه میشه چه اتفاقی افتاده و اونقدرها هم گنگ و نامفهوم نیست. حتی اگر اطلاعات تکمیلی میخواید و حتی دوست دارید شخصیت ها رو بیشتر درک کنید برای همشون در طول بازی کلی voxophone وجود داره.
به طور خلاصه مطلب بسیار جالب و خوندنی ای نوشتی اما پیشنهادم اینه چنین مطلبی نباید انقدر کوتاه باشه و باید مثال ها و دلیل های بیشتری برای پشتیبانی از موضوعی که مطرح میکنی بیاری.
خسته نباشید.
من هم شخصاً با مقاله مخالفم اما حرفت تا حدودی به نظرم درسته. اول از همه دوست دارم در مورد موضوع اصلی مقاله بحث کنم و بعد برم سر دفاع کردن از بایوشاک بی کران که در متن آوردی و من هم در مورد همین مضامینش یک مقاله نوشتم چند وقت پیش.
اول از همه یک سوال مطرح میکنم برای شما: همه میدونیم که اصلی ترین عنصر هر بازی گیم پلی اون بازی هست و بدون گیم پلی نمیشه بهش گفت بازی. اصیل ترین تعریف یک بازی اینه که مخاطب رو درون یک جایی قرار بده، چندین قانون براش وضع کنه و چالش های مختلف سر راهش قرار بده. اما همونطور که ادبیات تکامل یافت، همونطور که سینما تکامل یافت، بازی هم گسترده تر شد و کلی ژانر و زیرشاخه براش بوجود اومد و طی گذر زمان ارزش گذاری بازی ها هم عوض شد.
به عنوان مخاطبی که در عصر مدرن بازی ها و به اصطلاح حالت «تکامل یافته» اون ها رو دنبال میکنیم (خیلی ها میگن عصر طلایی بازی های ویدئویی! اما خب این عصر طلایی به پولسازی زیاد شرکت های فعلی اشاره داره. یک مثال هم همینجا مطرح میشه که چطوری ارزش گذاری از داستان که هیچ، از گیم پلی هم خارج شده و فقط و فقط این روزها دعوا بازی ها سر گرافیکه!) شخصا برای خودم داستان و درون مایه داستانی و اون چیزی که نویسنده بازی مینویسه از هرچیزی مهم تره! گیم پلی در مرحله بعدی قرار میگیره... حالا چرا؟ به این دلیل که حس میکنم اگر داستانی نباشه، اگر مفهومی رو منتقل نکنه و اگر درون مایه خاصی وجود نداشته باشه و در حالت کلی اگر چیزی به ما یاد نده، پس هدف بازی کردن چیه؟ جز این نیست که شما با نابود کردن چند مانع و چالش که در قالب انیمیشن دیجیتالی (!) هستن وقت خودت رو تلف میکنی؟ من نظرم اینه که اگر بازی داستان نداشته باشه و تمرکز زیادی روش قرار نده، اگر بازی خالی باشه و بیاد و فقط روی گیم پلی تمرکز کنه، باز هم میگم حداقل برای خودم، یک چیز کاملا بی ارزش میشه. بازی ویدئویی بی ارزش میشه! برای همینه که همیشه افرادی مثل کوجیما و لوین دائما برای کارهاشون مورد تحسین قرار میگیرن.
ما بازی ها رو هنر در نظر میگیریم دیگه؟ بهش میگیم هنر هشتم. حالا وقتی این هنر هیچ چیزی برای عرضه نداشته باشه و هیچ مفهومی رو هم ارائه نده چطوری میشه بازی ها رو یک اثر هنری خوند؟ من معتقدم تنها دلیلی که بازی های ویدئویی انقدر بزرگ شدن و صنعت گیم جهانی شد همش مدیون همین مفهوم و داستان و یه چیز معناداریه که بهشون تزریق شده. شاید بدون این ها بازی ها دقیقا میشدن همون چیزی که خانواده ها و افراد پیر میگن... وسیله ای برای اتلاف وقت!
به تجربه هم ثابت شده بازی هایی همیشه موفق هستن که به همه عناصر خودشون به یک اندازه ارزش بدن و روش کار کنن. یعنی گیم پلی به اندازه کافی جذاب باشه، داستان به اندازه کافی قوی باشه و با بقیه چیزها ترکیب بشه و یک بازی ایده آل رو بسازه... یک بازی تکامل یافته.
و اما در ارتباط با بایوشاک بی کران!
چند روز پیش مقاله من در ارتباط با بررسی مفاهیم این بازی در سایت منتشر شد که نمیدونم مطالعه کردی یا نه، اما من اونجا یک جمله گفتم آخرش و اون هم این بود که: «بایوشاک بی‌کران یک نمادگرایی و تملق به ظاهر فوق‌العاده اما استهزایی نیست، بلکه می‌داند چه می‌گوید و چه مفهومی را می‌خواهد انتقال دهد و این کار را با غنا انجام می‌دهد.»
منظور من از این حرف چی بود؟ فلسفه و مفهوم هر اثر هنری رو میشه جدا مورد بررسی قرار داد. چیزی که توی متن اشاره کردی این بود که بایوشاک خودش رو پشت کلی "آدرس پنهانی و قلمبه" پنهان میکنه و "[font=tahoma]بایوشاکی است که گیم‌‌پلی تکراری‌اش را پشت حرف‌های قلمبه پنهان می‌کند، و بدتر از آن، همان حرف‌هایش را هم با لکنت می‌زند." همینطور گفتی خیلی از این فلسفه ها "گنگ و مبهم" مطرح میشه. [/font]
[font=tahoma]من میخوام بگم به هیچ وجه اینطوری که میگی نیست! منظور من از جمله ای که توی مقالم آوردم اینه که کن لوین نیومده یک سری فلسفه رو برای خفن کردن داستان و مفهوم بازیش وارد بایوشاک کنه و این فلسفه ها هم به هیچ وجه مبهم و گنگ مطرح نمیشن. یک نمادگرایی و تملق به ظاهر فوق‌العاده اما استهزایی چیه؟! [/font]
بذار یک مثال بزنم. ننگی به اسم Batman V Superman رو حتما دیدید... توی این فیلم شخصیت لکس لوتر خیلی آدم آرمان گرایی هستش اما خب به جمله هایی که میگه اگر کمی دقت کنیم میبینیم فلسفه و مفهومی که توی داستان مطرح میشه چقدر مضحک و فقط برای به ظاهر خفن کردن داستان ازش استفاده میکنن. یکی نیست به نویسنده عزیز بگه کمی در مورد جمله هایی که میگی فکر کن و اگر چیزی رو توی فیلم مطرح میکنی، بایست و توضیحشون بده! نه اینکه بگو و برو! مثالش رو مینویسم:
نقل‌قول: Devils don't come from hell beneath us. No, they come from the skyشیاطین از جهنم زیر پای ما نمیان. نه، اون ها از آسمون میان!
در نگاه اول این جمله به شدت خفن و باحال به نظر میرسه، اما کافیه کمی بهش فکر کنید و میفهمید این جمله فقط در لفظ خفنه و هیچ چیزی در خودش نداره! هیچ چیزی هم بعدش نمیاد تا ازش دفاع کنه یا اونو توضیح بده!
این جور چیزها در فلسفه داستان ها خیلی زیاده و من فقط یک مثالش رو مطرح کردم. اما بایوشاک به هیچ وجه اینطوری نیست. شما فلسفه و باور تک تک شخصیت ها رو (حتی الیزابت پیر) متوجه میشی در طول داستان و این شخصیت ها بر اساس مفاهیمی ساخته شدن که در ادیان دنیای واقعی نمونش دیده میشه و قابل لمسه. تعصب کامستاک و توهمش یکی از غنی ترین تمثیل های داستانی برای یک شخصیت منفیه. اعتقادات بوکر و نگاهش نسبت به دنیا کاملا مشخصه و ما حتی براش اسم (آگنوستیسیسم و آپاتئیسم) هم داریم. وقتی بایوشاک بی کران به سرنوشت گرایی چند میزنه، کارش رو به خوبی انجام میده و واقعا یه چیزی برای ارائه دادن داره. وقتی تبعیض نژاد و طبقاتی یک جامعه رو نشون میده (Founders یا موسس ها در برابر مردم ثروتمند و فقیر کلمبیا که در همه بازی دیده میشه) این کار به درستی و کاملی هرچه تمام تر انجام میشه.
در ارتباط با اینکه میگی داستان گیم پلی رو تحت الشعاع قرار میده بازم مخالفم! چرا؟ چون بایوشاک هم مثل COD یک بازی linear یا خطی محسوب میشه. یعنی باید یک گیم پلی روان داشته باشه و سیستم مکانیک های گیم پلی اش یک تجربه جذاب رو توی 8 الی 10 ساعت بازی در اختیار مخاطب قرار بده. شاید این گیم پلی توی همین مدت زمان محدودی که گفتم برای شما خسته کننده بوده اما خیلی ها بایوشاک رو به عنوان یک شوتر ایده آل قبول دارن و شخصا گله ای نسبت به گیم پلی اش ندارم. حالا این گیم پلی رو در کنار داستانی که در موردش کلی صحبت کردم و الان هم توضیح دادم قرار میدیم و اونوقت سعی میکنیم ازش انتقاد کنیم.
p.s. یک نکته ای که فراموش کردم بگم این بود که برای درک داستان و مفاهیم بایوشاک نیاز به اینترنت و نوشتن مقاله نیست. بله، اون اوایل که بازی منتشر شده بود آقای رستم خانی (فکر کنم ایشون بود... دقیق یادم نیست) یک مقاله نوشت و کل داستان رو مفصل توضیح داد و تازه گیمرهای ایرانی فهمیدن چه خبر بوده! خب بله، خیلی از گیمرهای ما زبانشون در حدی نیست که بفهمن در بازی چه اتفاقی میفته یا تک تک دیالوگ ها رو دنبال کنن و با داستان برن جلو برای همین وقتی یک بازی مثل بایوشاک با اون نتیجه گیری طولانی به پایان برسه خیلی ها نمیفهمن چه اتفاقی افتاده! در صورتی که برای مخاطب خارجی حتی اگر بار اول هم نفهمه، با دیدن دوباره اون سکانس متوجه میشه چه اتفاقی افتاده و اونقدرها هم گنگ و نامفهوم نیست. حتی اگر اطلاعات تکمیلی میخواید و حتی دوست دارید شخصیت ها رو بیشتر درک کنید برای همشون در طول بازی کلی voxophone وجود داره.
به طور خلاصه مطلب بسیار جالب و خوندنی ای نوشتی اما پیشنهادم اینه چنین مطلبی نباید انقدر کوتاه باشه و باید مثال ها و دلیل های بیشتری برای پشتیبانی از موضوعی که مطرح میکنی بیاری.
خسته نباشید.